Libri

Đorđe Matić, Nove i izabrane pjesme. Beograd: Kosmos izdavaštvo, 2024.   Za generacije „gimnazijalaca usmjereno obrazovanih“ poezija Đorđa Matića posebno je dirljivo i snažno svjedočanstvo, umnoženi Bildugsroman „čedne generacije“. Naravno, čednost je retrospektivno viđena, u analepsi od više decenija, Frederik Moro što sa svojim vršnjakom, „sunesretnikom“, evocira uzbuđenje (neuspjelog, treba li reći!) ulaska u bordel. Najbolje što je imao taj „kišni socijalizam“, literaturu, velike pisce, otvorenost prema svijetu, obrazovanje, formalno i alternativno, sve to je sačuvano u jeziku, u misli, u svakom damaru Matićevog stiha. Emigrantski, rimski, holandski, evropski, piše južnoslovenske dijalekte i ritmove, njegovi stihovi pamte makedonski uz sveprisutni …

Klaudija Pinjeiro, Mala sreća, prevod Ksenija Bilbija. Beograd: Blum izdavaštvo, 2024. –str. 223   Meri Lohan, novog imena, izgleda i dvadeset godina starija, dolazi poslovnim razlogom vođena u rodnu Argentinu, mjestu velike traume. Čitav život izgrađen nakon toga u Americi ne ublažava bol izazvan tragedijom nakon koje je ostavila dotadašnji život. Najbolnije je što je njen bijeg podrazumijevao i ostavljanje jednog šestogodišnjaka. Šta je sa njim bilo, šta je postao, da li je naslijedio porodičnu kliniku, mnogo pitanja se vrzma po glavi evaluatorke jedne argentinske škole koja pretenduje da dobije licencu američkog obrazovnog programa. Slučajan susret, prepoznavanje, obostrano suočavanje dovode …

Fernando Aramburu, Čiope, prevod Vesna Stamenković. Beograd: Dereta, 2024. –str. 694   Toni, 54 godine, srednjoškolski profesor filozofije, dobrog zdravlja i bistrog uma, odlučuje da izvrši samoubistvo, tačno za godinu dana, 31. jula 2019. godine. Ne dopuštajući hirovima Prirode da definiše ostatak njegovog života, počinje sa pripremama koje uključuju dnevničko zapisivanje posljednje godine. Stoga je ovaj obiman roman podijeljen na mjesece. Razveden od zanosne i uspješne Amalije, otac jedne katastrofe od sina, sumira svoj život evocirajući brojne događaje od ranog djetinjstva do trenutka pisanja. Istovremeno, oslobađa se stvari iz svog stana, a počinje za njim najvrednijim – knjigama. Ostavlja ih …

Andrija Vujačić Rastočki, Tragovi. Štampar Makarije i Obodsko slovo, Beograd- Podgorica, 2024 Nova zbirka pjesama Tragovi Andrije Vujačića Rastočkog objavljena je posthumno i predstavlja svojevrsni omaž pjesniku koji je bio posvećen poeziji kao suštinskom dijelu svog bića i vokacije. Predgovor, koji je sastavila autorova sestra, oslikava toplinu i poštovanje prema stvaralaštvu, ali i tuga zbog prerano ugašene pjesničke svijesti. Zbirka, međutim, nadilazi okvir ličnog sjećanja i postaje trajno svjedočanstvo jednog autentičnog pjesničkog glasa – glasa koji ostavlja tragove i u jeziku i u onome što se riječima ne može do kraja izreći. Andrijina lirska duša rano je zakoračila u složeni …

Nina Like, Nismo ovde da bismo se zabavljali, prevod Radoš Kosović. Beograd: Geopoetika, 2024. – str. 207   Život pisca, privatno i društveno, ispričan u ironičnom ili satiričnom registru, česta je tema savremene književnosti (D. Ugrešić, V. Depant, M. Kartaresku, pojavljuju se automatski). Za razliku od modernizma, kada je lik pisca/umjetnika imao važnu funkciju u izlaganju estetičkih i kritičkih stavova, danas se fikcionalni pisac batrga u biografskim činjenicama, između taštine, samoljublja, usamljenosti i ambicija. Nina Like (1965), norveška autorka, bira i brani nekad uspješnog pisca Knuta koji, osim neuspjeha na svim poljima, doživljava i jednu književnu osudu. Naime, koleginica spisateljica …

Zorica Tomić, Preživeti haos, filozofski vodič kroz veštinu komunikacije. Beograd: Laguna, 2024. – 269 str.   Zorica Tomić, profesorka filozofije koju studenti Filološkog fakulteta u Beogradu dobro pamte sa predmeta Sociologija kulture, Kulturologija i Komunikologija, stvorila je MapTer, autentični sistem/protokol vođene komunikacije. Knjiga Preživeti haos ilustracija je i primjena MapTera, zamišljena kao niz pitanja koja čitaoca upoznaju sa tehnikama upoznavanja sebe, komunikacije sa drugim i na kraju naknadne analize razgovora. Prije svega, važnost ove knjige jeste u činjenici da nas vraća na temu komunikacije koju smo u  visokotehnološkoj civilizaciji naučili da rješavamo preko hiperprodukcije „prijatelja“, pritiscima na tipku delete ili …

Donatela di Pjetrantonio, Južno predgrađe, prevod Jelena Brborić. Beograd: Booka, 2022. – str. 186   Miran život naratorke, univerzitetske profesorke italijanske književnosti u Grenoblu, naglo je prekinut pozivom da se vrati u Peskaru. Putovanje nije samo dolazak u pomoć sestri koja je doživjela nesreću nego povratak životu koji je voljno i odlučno napušten. Zato je najveći dio romana restrospektiva naratorkinog života prije voljne emigracije. Dvije sestre koje pripadaju nesličnim svjetovima, različite po svemu, najveći dio života odvojene i udaljene, ipak pronalaze jedna u drugoj emotivnu sigurnost. Iz siromašne seljačke porodice (opisane u romanu Vraćena), jedna se obrazovanjem i udajom društveno …

Enes Halilović, Bekos. Beograd: Laguna, 2025. -207 str.   Četvrti roman Enesa Halilovića  Bekos formalno čine tri audio-snimka tri različita pripovjedača. Tematski, Halilović nastavlja narativnu obradu zla i nasilja, kao što smo navikli u prethodna dva romana, u surovom bogatstvu nijansi od ruganja do najokrutnijeg kriminala. Ovoga puta junaci su, a i značajan dio radnje, vezani za studenu peštersku zemlju. Dvojica naratora su psihijatri, treći je kriminalac. U dijegetički svijet uvodi nas psihijatar Piloreta koji dolazi iz Nordhauzena na Pešter da sahrani oca. Centralni dio je ispovijest Piloretinog druga iz djetinstva Lemeza, aktera kriminalnog miljea,  a roman završava psihijatrom Martinom …

Knjiga priča vjerovatno najpoznatijeg rumunskog savremenog pisca u Evropi, Lepe strankinje su fikcionalizovane „realne situacije“, kako nas obavještava Kartaresku. Od početnog prizivanja naratera dijalog pisca s čitaocima, u staroj tradiciji burlesknog romana, najavljuje komičan registar, što je eksplicitni stav autora da „deformacija“ stvarnosti ide ka burlesknom, „s namerom da se smejem i da čujem ljude oko sebe kako se smeju, od srca i otmeno“. Ovaj kratki predgovor autor je smatrao očigledno potrebnim s obzirom na to da su Lepe strankinje naseljene stvarnim likova književnog života. No, kratki incipit upućen čitaocima služi i da se ugovorno udalji od faktografske autobiografije. Rumunski …

Nakon Braće po duši, romana koji je nagrađen Međunarodnom nagradom Buker, čime je David Diop postao 2021. godine prvi francuski autor nagrađen u engleskom komšiluku, Vrata za put bez povratka roman je koji potvrđuje značaj pripovijedanja ovog francusko-senegalskog autora. Ovoga puta, radnja je smještena u XVIII vijek a po konstrukciji romana sa više umetnutih priča, podražava se stil narativne književnosti doba prosvjetiteljstva. Glavni junak je stvarna ličnost, francuski botaničar Mišel Andanson (1727-1806), kartezijanac i enciklopedista, stručnjak za floru Senegala. Na početku romana kada ga zatičemo u posljednjim danima bolesti i starosti njegova životna ambicija da objavi grandiozno djelo Univerzalni svijet …